Ugbu a “Botany” agbakọbala nnukwu ozi banyere ihe ọkụkụ dịgasị iche iche, anyị kwenyere na ọ ga-adịrị ndị na-agụ ya mfe inweta echiche gbasara alaeze ha.
Onye ọ bụla amara kemgbe ụlọ akwụkwọ na sayensị nke na-amụ ihe ọkụkụ bụ Nerd. Maka mfe ọmụmụ, a na-ekeji osisi niile n’otu, i.e. nkewa. Nkewa n’iburu n’uche banyere osisi dịka osisi ezinụlọ ha. Osisi bụ otu n’ime ndị bi n’ụwa ochie anyị. Ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na osisi mbụ bụ algae. N'oge mgbanwe, osisi kwagara ma gbasaa na mbara ụwa niile, na-ekwekọ n'ọnọdụ onodu ubochi nke ebe ha toro, na-enweta ihe ịrịba ama ndị ọzọ dị mkpa maka nlanarị ma mee ka mgbanwe ndị a bara uru site n'ọgbọ ruo n'ọgbọ. N'otu oge ahụ, ọdịdị nke osisi gbanwekwara. Si ebe a bilitere ụdị ndị ahụ bara ụba. Ya mere, ụdị ihe ọkụkụ na-akpachi anya, dabara n'ọnọdụ dịgasị iche iche nwere ike ịgbanwe ma dị iche na ibe ha. Dika odi, ihe umu aka sitere na ndi nna nna ha di iche iche, ndi dabara n’ime otu gburugburu nwere ike nweta otutu ihe ha yiri.
Iji chọta njikọ dị n'etiti ndị nna nna nke osisi na ụmụ ụmụ, e kewara na hazie ya. Site n’inyocha ihe ọkụkụ nke oge a na ịtụle data nke ọmụmụ ihe ọmụmụ na mkpụrụ ndụ ihe nketa, mmadụ nwere ike kpebie nzụlite otu ụdị mkpụrụ osisi wee chọpụta nna ochie. A na-ejikọ ahịhịa nke nwere nna ochie n'otu n'otu, na iche na ụdị osisi ọzọ. Ọ bụrụ na ihe metụtara osisi nna nna ha na ibe ha bụ otu, ihe dị otu a sitere na ụmụ ụmụ ha ga-abụ ìgwè buru ibu karị. Ya mere, “alaka” na “alaka” nke osisi ezinụlọ nke akụ na-akpụ akpụ.
Ihe osise na-egosi ihe osise dị iche iche plant RkitkoEnwere ike ịkọwa nkọwapụta maka osisi dị ka ndị a: ndị a bụ ihe dị ndụ nke nwere ike hazie ike anyanwụ dị n'ime ihe ụlọ maka mkpụrụ ndụ ha. A na-akpọ usoro a photosynthesis. Na usoro nke photosynthesis, ihe inorganic (carbon dioxide na mmiri) n'okpuru nduzi nke ìhè anyanwụ ka a gbanwere na - ahịhịa na stachi - ihe ụlọ nke mkpụrụ ndụ. Ọzọkwa, site na photosynthesis, osisi na-emepụta oxygen dị mkpa maka iku ume.
Otutu osisi nwere mgbọrọgwụ, azuokokoosisi, na akwukwo. A na-akpọ azuokokoosisi nke nwere akwụkwọ nkụ. A na-akpọ azuokokoosisi osisi. Mgbọrọgwụ ma na-eme ka ahịhịa na-edozi ahụ. Epupụta na - esonye n’usoro usoro onyonyo, na mkpọrọgwụ na - enye mmiri na mineral. Mgbakwunye na-ejidekwa ihe ọkụkụ n'ime ala. Thedị ụwa nke anụmanụ, gụnyere ụmụ mmadụ agaghị ekwe omume ma ọ bụrụ na osisi akaghị, nke na-ekpebi ọrụ ha pụrụ iche na ndụ nke ụwa anyị. N'ime ihe nile dị ndụ, ọ bụ naanị osisi na nje na-enye ike na-enweta ike nke Sun, na-eke ya site na ihe ndị sitere na ihe eji eme ya. Ọzọkwa, dị ka anyị kwuworo, osisi na-ewepụta CO2 site na mbara ikuku ma na-enweta O2.
Akwụkwọ okpokoro isi © Viktor KravtchenkoYa mere, photosynthesis nke ahịhịa ndụ na-eme bụ ihe mmalite na ịdị adị nke ndụ niile na mbara ala anyị. Ọkammụta K.A. Timiryazev tinyere ndụ ya na ọmụmụ nke photosynthesis. Ọ na-ekwusi ike na ọrụ dị iche iche nke obere akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ ahịhịa.
Ọkà mmụta sayensị ahụ kọwara nke ọma hoo haa ịdị mkpa ìhè anyanwụ nke ihe ọkụkụ na-eji maka ahụ mmadụ mee:N'otu oge, otu ọkụ nke anyanwụ dara, mana ọ daba na ala ihe na-adịghị, ọ dabara na ahịhịa ọka na-acha akwụkwọ ndụ, ma ọ bụ, ka mma, na ọka chlorophyll. Na-egbusi ya, ọ nwụrụ anwụ, ọ kwụsịrị ka ọ bụrụ ìhè, ma ọ gbaghị. Ọ nọrọ naanị na ọrụ n'ime ... Na otu ụdị ma ọ bụ ọzọ, ọ ghọrọ akụkụ nke achịcha ahụ, nke na-arụrụ anyị ọrụ dị ka nri. Ọ gbanweela ka akwara anyị, akwara anyị, ma ugbu a carbon atom n’ime ihe ndị dị anyị n’ahụ na-adịghachikarị ka oxygen, nke ọbara na-ebuga ruo n’akụkụ niile anyị. N'okwu a, ụzarị anyanwụ na-ezo n'ime ha n'ụdị nrụgide kemịkal, ọzọ na-ebido n'ụdị nke ike dị ukwuu. Anwụ a nke anwụ na-acha anyị ụtọ. O n'edu anyị. Ikekwe ugbu a ọ na-egwu ụbụrụ anyị"(Timiryazev K. A. Osisi ndụ).
Ugwu Lake, Goms, Switzerland © josef.stueferỌ bụ ọrụ nke ahịhịa ndị mepụtara ikuku nke nwere O2, site na ịdị adị ha, a na-edobe ya n'ọnọdụ dị mma maka iku ume. Osisi bụ ihe kachasị, na-ekpebi njikọ na njikọta nri nke akụkụ niile dị na heterotrophic, gụnyere mmadụ. (Mkpụrụ ndụ Heterotrophic bụ nje na-eji ọgwụ nje mebere eme nri maka nri ha). Osisi dị n'ime ala na-etolite ahịhịa, ahịhịa, oke ọhịa na ìgwè osisi ndị ọzọ, na -emepụta ụdị mbara ala dịgasị iche iche na ụdị akụ na ụba na-adịghị agwụ agwụ maka ndụ nke ihe niile dị na alaeze. N'ikpeazụ, site na ntinye aka na osisi, ala bilitere na ụdị dị iche iche.
Wikipedia na-agwa anyị na dịka mbido 2010, dịka International Union for the Conservation of Nature si kọwaa 320 puku ụdị osisi, nke ihe dị ka ụdị 280 puku okooko osisi, 1 puku ụdị mgbatị ahụ, ihe dị ka puku iri na isii bryophytes, ihe dị ka ụdị puku osisi iri na abụọ dị elu (ụdị Plaua, Fer-like, Horsetail). Agbanyeghị, ọnụ ọgụgụ a na-abawanye ka a na-achọpụta ụdị ọhụụ mgbe niile. Madụ ejirila ihe ọkụkụ karịrị osisi narị abụọ kee ihe karịrị nari 100. Ha dịgasị iche iche na-egosi ụdị dịgasị iche iche ebe ebe obibi ha. A kwenyere na a na-achịkwa ihe oriri ndị bụ́ isi a na-akọ nri ugbu a na ndịda ọdịda anyanwụ Eshia.
Nlele anya narị afọ nke Banyan, Fort Farwala, Pakistan © Khalid MahmoodEkwesịrị icheta na ntọala nke ntọala nke ike nke oge a - kol na mmanụ - sitere na ahịhịa ndị bi n'ime ala n'oge ochie. Ike nke ụzarị ọkụ, nke osisi ndị a na - ejide ya, ewepụrụ ya ma jiri ya rụọ ọrụ. Peat, nke a na-eji ya eme ihe maka mmanu na inye nri, esikwa n’osisi etolite n’ime ahihia. N'agbanyeghị nke ahụ, photosynthesis - usoro a zuru ụwa ọnụ na pụrụ iche na okike, achọpụtara na narị afọ abụọ gara aga - n'ozuzu ya, ka bụ ihe omimi. Were ya na anyị mụrụ ka anyị ga-esi na - eme fotosynthesis n'ọnọdụ adịghị ike. Mgbe ahụ anyị ga-enye mbara ụwa anyị nri, ume, dozie otu nsogbu na ichebe gburugburu ebe obibi site na mmetọ, ebe ọ bụ na arụmọrụ (arụpụta, ma ọ bụrụ na-amasị gị) nke iji ike anyanwụ na sistemụ nnụnụ ga-adị elu karịa na osisi. Mana nke a bụ nrọ.
Na mmechi, anyị na-arịba ama na ọ dị mkpa ichebe ụwa ihe ọkụkụ. Ọ na-emetụta ma ichebe ma ọ bụ ịkpa ụmụ ụdị na ụdị osisi dị iche iche, na ichekwa akụkụ niile nke osisi floristic nke ụwa anyị, ọkachasị taa, mgbe mmetụta mmadụ na ụwa kụrụ karịrị akarị. Mbibi nke gburugburu ebe obibi site na ụlọ ọrụ, mmepe nke ala ọhụụ; iweghachite ala nke oke mmiri na ọrụ ndị ọzọ na-enweghị mgbagha na-akpata mbelata ókèala nkesa ụfọdụ osisi, na mgbe ụfọdụ mbibi a na-emebi ma ọ bụ gbasaa ókèala ndị ọzọ. Agbanyeghị na ekwesịrị ịkọ ozugbo na site na ịkọ ụdị ahịhịa ọhụrụ dị iche iche (nke na-emepụta ihe dị ukwuu, ntu oyi na-egbochi, ụkọ mmiri), na-ewebata ihe ịchọ mma ọhụrụ, ọgwụ na akụ ndị ọzọ bara ụba na ọdịbendị, mmadụ na-eme ka ahịhịa dịkwuo mma. Ma, ya na akụ́kụ́ ndị a kụrụ akụ, ọ na-eweta ata. Offọdụ n'ime ha gbasara ngwa ngwa wee chọta ala nna nke abụọ na mpaghara ọhụrụ. Iji chebe ma chebe okike, ịkwesịrị ịhụ ya n'anya, n'ihi na ọ mara mma n'ezie.
“Onye anụ ọhịa enweghị ike ikwupụta ihe ọ bụla karịa ntaramahụhụ ma ọ bụrụ na ọ hụghị ụdị ọmarịcha ọdịdị okike”- Leonardo da Vinci kwuru. Fedor Dostoevsky kwuru nke ọma gbasara ịma mma: “Akpịrị nwoke na-achọ, chọta ma nabata ịma mma na enweghị ọnọdụ ọ bụla, yabụ naanị n'ihi na ọ bụ ịma mma, ma jiri nsọpụrụ ofufe na-efe ya, na-ajụ ihe bara uru maka ya na ihe ị nwere ike ịzụta ya“. Ma ebe ọ bụ na onye ọ bụla n'ime anyị nwere oge dị mkpirikpi iji bie ndụ n’ụwa a nke ịma mma dị ebube nke okike, anyị ga-ahụ n’anya ichebe ya n’ụzọ niile.
